Αυτές οι δύο έννοιες κάποτε, δικαίως, πήγαιναν µαζί, δηλ. οι ιστιοπλόοι είχαν και ναυτοσύνη. Ας ρίξουµε µια µατιά στο περιεχόµενο αυτής της έννοιας και αυτής της δραστηριότητας.
Όταν λέµε “ναυτοσύνη” εννοούµε τη διάθεση και την προετοιµασία µας να εκτεθούµε απέναντι στη θάλασσα, να χαρούµε την ενασχόληση µαζί της, αλλά και να επιζήσουµε σ έναν πολλές φορές αγώνα µε αυξηµένες δυσκολίες και κινδύνους. Κάποτε εκείνοι που επέλεγαν να βρίσκονται στη θάλασσα, µπορούσαν µε τις δικές τους ικανότητες να διαβάζουν την κατάσταση της και να αισθάνονται τις µεταπτώσεις της, µε αποτέλεσµα να χαίρονται τη γαλήνη της και να ξεπερνούν τις φουρτούνες της. Η ζωή στη θάλασσα δίνει χαρές και δυσκολίες, γι’ αυτό ναυτοσύνη σηµαίνει να έχεις ψυχική διάθεση και προετοιµασία να απολαµβάνεις και τις δύο καταστάσεις. Ναυτοσύνη θα µπορούσε να ειπωθεί έρωτας για τη θάλασσα και χωρίς αυτόν τον έρωτα κάνει λάθος όποιος βρίσκεται εκεί. Ακούγεται συχνά ότι κάποιος αγαπάει τη θάλασσα, αλλά τη φοβάται, σχήµα οξύµωρο, αφού κανένας δεν φοβάται κάτι που αγαπάει, ούτε αγαπάει κάτι που φοβάται.
Ναυτοσύνη όµως σηµαίνει και ειδική συµπεριφορά, δηλ. σεβασµό στο περιβάλλον της θάλασσας και διάθεση συµπαράστασης στους άλλους θαλασσινούς, όταν τη χρειάζονται. Μου έρχεται στο νου ένα πρόσφατο περιστατικό στον Ειρηνικό, µε τον Γιώργο και την Καρίνα του Filizi. Μια πολύ δύσκολη νύχτα, άκουσαν ότι κινδύνευαν δυο ιστιοπλόοι, των οποίων τα σκάφος βούλιαξε και βρίσκονταν στο Life Raft αρκετά µίλια µακριά τους. Δεν σκέφτηκαν ούτε λεπτό, έψαξαν στο σκοτάδι του Ειρηνικού, τους βρήκαν και τους έσωσαν. Αυτή η συµπεριφορά είναι µία έκφραση ναυτοσύνης.
Από αυτά που δηµοσιεύονται, µε τη ναυτοσύνη µπλέκονται δύο πραγµατικότητες, η µία είναι η µείωση των Ελλήνων που επανδρώνουν τα εµπορικά µας πλοία και η άλλη η µείωση των ικανοτήτων, της γνώσης και της προσωπικής ικανότητας εκείνων που ασχολούνται ερασιτεχνικά µε τη θάλασσα, κυρίως των ιστιοπλόων. Υποστηρίζεται ότι οι ναυτικοί των ποντοπόρων πλοίων µειώνονται, διότι η δουλειά εκεί είναι σκληρή και τους κρατάει µακριά από την οικογένεια τους. Αυτή η δικαιολογία δεν φαίνεται επαρκής, διότι σήµερα τα πλοία προσφέρουν µεγαλύτερη ασφάλεια και περισσότερες ανέσεις στα πληρώµατα, η επικοινωνία µε την οικογένεια είναι ασυγκρίτως ευκολότερη, ενώ η απουσία συντοµότερη. Στο παρελθόν η αναχώρηση του ναυτικού ήταν µια µικρή κηδεία για τη Μάνα και τους στενούς συγγενείς. Η αιτία φαίνεται να βρίσκεται στην ‘αρρώστια του καναπέ’, στην αποµάκρυνση από τη φύση και στην έλλειψη ενδιαφέροντος για την περιπέτεια, ενώ το ταξίδι δεν γοητεύει πλέον.
Ας δούµε τι γίνεται µε τους ερασιτέχνες της θάλασσας και κυρίως τους ιστιοπλόους. Από τον χώρο της αγωνιστικής ιστιοπλοΐας προέρχεται ένα µεγάλο µέρος των ερασιτεχνών θαλασσινών, αφού εκεί µαθαίνουν τα µυστικά της θάλασσας και τους τρόπους αντιµετώπισής τους. Πριν από δυο-τρεις δεκαετίες οι ιστιοπλόοι έπρεπε να ξέρουν από µετεωρολογία για να προβλέπουν τις καιρικές µεταβολές, από ναυτιλία για να υπολογίζουν που βρίσκονται, να γνωρίζουν τους φάρους της περιοχής (την παρέα της νύχτας) και τα χαρακτηριστικά τους, για να αντιµετωπίζουν το σκοτάδι. Στην πυξίδα και τις εκτροπές της βασίζονταν για να βγάλουν πορεία. Είναι αξιοπρόσεκτο που µε τα παραπάνω µέσα και εκτιµήσεις, έβρισκαν οι ιστιοπλόοι µέσα στη νύχτα και µε πολύ δυσµενείς καιρικές συνθήκες, τη γραµµή τερµατισµού χωρίς παρεκκλίσεις! Σήµερα τον προορισµό τον έχει αναλάβει ο Μεγάλος Αδελφός το GPS, ενώ οι Ιστιοπλόοι απλώς κοιτάνε την οθόνη, πάνε οι υπολογισµοί, πάνε τα ρεύµατα, πάνε οι πορείες, πάνε οι χάρτες! Αλλά και τη µετεωρολογία κατά ένα ποσοστό φροντίζει άλλος αδελφός. Εκείνο που έχει µείνει να θριαµβεύει είναι η ταχύτητα και η διαχείριση της, έτσι όπως συµβαίνει στη νοοτροπία της Φόρµουλας.
Εκείνα τα αλλοτινά βιώµατα είναι βαθιά χαραγµένα στη µνήµη εκείνων που τα ζούσαν και έχτιζαν καλές ανθρώπινες σχέσεις µεταξύ τους, ενώ δεν είναι εύκολο να τα διηγηθείς και να τα περιγράψεις σε κάποιον που δεν έχει εµπειρία από τέτοιες συνθήκες και µάταιη η απαίτηση να γίνεις αντιληπτός. Σήµερα τα πράγµατα έχουν αλλάξει και η τεχνολογία υποκατέστησε σε µεγάλο µέρος τη ναυτοσύνη. Οι ικανότητες και η ναυτοσύνη, δεν είναι άθληµα, είναι τρόπος ζωής και είναι κρίµα που αλλάζει χαρακτήρα ή έστω που νοθεύεται. Τελειώνοντας έχω µια ένσταση για τον τρόπο που γίνονται οι ιστιοπλοϊκοί αγώνες και για τα συστήµατα ευθυγράµµισης των ικανοτήτων των σκαφών. Κάποτε οι αγωνιζόµενοι µάθαιναν τα αποτέλεσµα όταν πέρναγαν τη γραµµή τερµατισµού, τη στιγµή που η αδρεναλίνη ήταν στα ύψη, τώρα περιµένουν τους πίνακες των λογιστηρίων των οµίλων, πράγµα που αµβλύνει το πάθος του αθλητή. Οι ασχολούµενοι µε την πορεία της ιστιοπλοΐας θα πρέπει να προσέξουν µήπως καταλήξει σε ‘περιηγητική’ ή σε ‘φόρµουλα’, γιατί θα είναι απώλεια για µια κατηγορία ανθρώπων, µεγαλύτερη για µας τους Έλληνες.
Είναι λογικό αυτές οι απόψεις να δηµιουργούν αντιδράσεις, να θεωρούνται αναχρονιστικές και προσκολληµένες στο παρελθόν, ας είµαστε όµως λίγο λογικότεροι και ας σκεφτόµαστε ότι η ικανοποίηση και η χαρά της ζωής δεν είναι πρόσφατη ανακάλυψη, ούτε είναι λύση να γκρεµίζουµε και να χτίζουµε, ας αφήσουµε και κανένα ‘διατηρητέο’!