Όταν σκέφτηκα να γράψω για τα νησιά του Αργοσαρωνικού, τα 10 + 1, δηλ. όσα κατοικούνται ή κάποτε κατοικήθηκαν, νόµισα ότι δεν θα δυσκολευόµουν και πολύ, αφού πολλά στοιχεία τους ξέρω από «πρώτο χέρι», και άλλα που δεν ξέρω, κυρίως ιστορικά, κάπου θα τα έβρισκα, κι έτσι η διαδικασία θα κυλούσε.
Μέχρι το πέµπτο νησί όλα πήγαν σύµφωνα µε τα σχέδια µου, όταν όµως έφτασα στο έκτο κάτι άλλαξε και ενώ τα στοιχεία που µπορώ να µαζέψω είναι πολλά και εύκολα, υπάρχει για το Δοκό πλούσια πληροφόρηση, δυσκολεύουµε να προσθέσω τη δική µου εµπειρία για το νησί, αν και το 2016 είχα αναφέρει για την προσπάθεια εκµετάλλευσης του. Τα τελευταία πάνω από σαράντα χρόνια, η αγκυροβόληση για λίγες µέρες στο Δοκό µού είναι ‘υποχρεωτική’ και χωρίς αυτή δεν καταλαβαίνω τις καλοκαιρινές διακοπές µε το σκάφος. Στο Δοκό ξέρω στη στεριά τα δέντρα, τα σπίτια, τις στέρνες, τις εκκλησίες, τα γαϊδούρια, τις κατσίκες, τις γαλοπούλες, τις µάντρες και στη θάλασσα τους βράχους, την άµµο, τις πέτρες, τις τρύπες, τις αλυσίδες και τις άγκυρες, που κάποιος έριξε πριν χρόνια στον κόλπο του λιοτριβιού, όταν επιχείρησε να καταλάβει το νησί. Γνωρίζω που συχνάζουν τα ψάρια και τα χταπόδια της περιοχής. Γνωρίζω τους ανθρώπους που έχουν µικρά σπίτια και περνούσαν κάποιες µέρες εκεί, τους 2-3 ψαράδες από την Ερµιόνη, που στο νησί περνούσαν τα καλοκαίρια τους, Γνωρίζω τα εκκλησάκια µε τα αναµµένα καντήλια, το µικρό κενοτάφιο του Κοταρά, τα λίγα αγριοκούνελα που πετάγονται από τους θάµνους. Γνωρίζω τη θέα της περιοχής από το κάθε σηµείο του Δοκού, και όλα αυτά που γνωρίζω δεν τα είδα µια φορά, τα βλέπω κάθε χρόνο, τα αγαπάω και τα αισθάνοµαι, όταν δε προσπαθώ να τα γράψω, νοµίζω ότι προδίδω κάποιο βαθύ µου µυστικό. Τα παραπάνω καταλαβαίνω ότι δεν ενδιαφέρουν κανέναν και φοβάµαι ότι τα γράφω σαν συζήτηση µε τον εαυτό µου, κι ας µου το συγχωρέσουν όσοι τύχει να τα διαβάσουν.
Στο νησί, σύµφωνα µε τις αρχαιολογικές έρευνες, πρωτοκατοίκησαν άνθρωποι από την εποχή του χαλκού, δηλ. πριν από 6.000 χρόνια. Κατά την Πρωτοελλαδική περίοδο στη βόρεια περιοχή ιδρύθηκαν δύο εγκαταστάσεις ανθρώπων στο ακρωτήρι Μύτη Κοµµένη και Λέδεζα. Στον µικρό όρµο του Σκίντου στο ΒΑ άκρο του νησιού, ανακαλύφτηκε το 1975 από τον ερευνητή των βυθών και ιδρυτικό µέλος Ι.ΕΝ.Α.Ε. Peter Thockmorton και σε βάθος 15-30 µέτρων, το αρχαιότερο γνωστό ναυάγιο στον κόσµο, το οποίο χρονολογείται µεταξύ 2450 – 2150 πχ. Συστηµατική έρευνα έγινε την περίοδο 1989-1992 και ανασύρθηκαν δύο λίθινες άγκυρες, πολλά κεραµικά, χρυσά αντικείµενα και εργαλεία από οψιδιανό. Το 1994 ο Δοκός χαρακτηρίστηκε αρχαιολογικός χώρος Ζώνη-Α, προκειµένου να σωθούν τα αρχαία λείψανα των πρωτοελλαδικών, υστεροελλαδικών, ελληνιστικών και βυζαντινών οικισµών που σώζονται στο νησί. Με άλλη απόφαση έχει κηρυχθεί θαλάσσιο πάρκο η θαλάσσια περιοχή στο βόρειο τµήµα για την προστασία των ενάλιων αρχαιοτήτων που εντοπίστηκαν εκεί.
Πάµε τώρα στη σηµερινή κατάσταση του νησιού. Το λέω µε το αρσενικό του όνοµα “Ο Δοκός” και παραξενεύουµαι γιατί µια ζωή το έχω συνηθίσει, χωρίς να ξέρω γιατί, να το λέω “Η Δοκός”. Είναι το µόνο νησί στον Αργοσαρωνικό µε αρσενικό όνοµα. Το νησί δεν λεγόταν πάντα Δοκός, αλλά Απεροπία, λόγω της άπειρης θέας που προσφέρει η στρατηγική του θέση. Δοκός ονοµάστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους λόγω του ότι παρεµβάλλεται µεταξύ Ύδρας και χερσονήσου της Ερµιόνης. Θυµάµαι τις 10ετίες 80 και 90 συχνά πετούσε ένα µικρό αεροπλάνο της αρχαιολογικής υπηρεσίας και έλεγχε µήπως χτιζόταν κάτι. Κατά τη δεκαετία του 80 κάποιος γόνος γνωστής οικογένειας εφοπλιστών, τον ξέρουν όσοι έχουν κάποια σχέση µε το νησί, έριξε στις 4 γωνίες στον µικρό κόλπο του λιοτριβειού 4 τεράστιες άγκυρες, τις συνέδεσε χιαστί µε αλυσίδες και στερέωσε στο κέντρο του κόλπου µια πλατφόρµα για να δένει ή να ανεφοδιάζει πλοία, έργο για το οποίο φαντάζοµαι να έλαβε άδεια από κάποια άθλια ελληνική υπηρεσία! Ευτυχώς το ‘έργο’ δεν κράτησε πολύ και η µεν πλατφόρµα σαπίζει δίπλα στα ερείπια του παλιού λιοτριβειού, οι δε άγκυρες και οι αλυσίδες ταλαιπωρούν Έλληνες και ξένους που αγκυροβολούν στον κόλπο, αφού κανείς δεν τον υποχρέωσε να τις µαζέψει. Το 2006 ο κυπριακών συµφερόντων όµιλος Κερλένγκου, προσπάθησε να αγοράσει µέρος του νησιού και να κτίσει ξενοδοχεία και µπανκαλόους, αλλά ευτυχώς η απόπειρα απέτυχε. Πρόσφατα άκουσα ότι κάποιος ξένος αγόρασε όλο το λόφο απέναντι από το λιοτριβειό για «τουριστική εκµετάλλευση»! Το 2016 στην είσοδο του µικρού κόλπου του λιοτριβειού τοποθετήθηκαν πινακίδες που απαγορεύουν την αγκυροβολία και κάποιοι λιµενικοί από την Ύδρα έκαναν την εµφάνιση του. Αυτό µυρίζει δυστυχώς προετοιµασία «αξιοποίησης»! Μέχρι πριν καµιά εικοσαριά χρόνια κάθε καλοκαίρι έµεναν στο πάνω όροφο του παλιού λιοτριβειού ο Γιάννης και η Μαρία και στην άκρη του κόλπου έδεναν και συντηρούσαν το παλιό πλοίο τους “Χρήστος-Νεκταρία”, ήταν ένα φορτηγό 250 τόνων, 32 µέτρων που είχε ναυπηγηθεί το 1964, το χρησιµοποιούσαν για να µεταφέρουν οικοδοµικά υλικά στην περιοχή και το χειµώνα το έδεναν στην είσοδο του λιµανιού της Ύδρας, όποιοι ταξίδευαν προς τα εκεί θα θυµούνται ένα µπλε πλοίο µε έναν κίτρινο γερανό δεξιά στη είσοδο του λιµανιού. Όσο ο Γιάννης και η Μαρία περνούσαν τα καλοκαίρια τους εκεί συντηρούσαν και το παλιό λιοτριβειό, όταν σταµάτησαν, η σκεπή του έπεσε. Τις φεγγαροβραδιές του Αυγούστου το ούζο της Μαρίας στην ταράτσα και η θέα του κόλπου ήταν καταπληκτικά. Στον Δοκό τα καλοκαίρια σ ένα µικρό κουκλίστικο σπίτι έρχονταν δύο Αγγλίδες που της µιας ο σύζυγος είχε τη Λαγουδέρα στην Ύδρα και 2-3 ψαράδες που ξεχνάω τα ονόµατα τους. Κοντά στο λιοτριβειό υπάρχει και µια παλιά στέρνα, από την οποία παίρνουν νερό οι λίγοι επισκέπτες. Όλα στον Δοκό είναι µινιµαλιστικά και όµορφα. Κάπου διάβασα, ότι το Δοκό τον έχουν καταστρέψει οι επισκέπτες µε τα σκάφη, πράγµα του δεν είναι αλήθεια, οι επιβάτες των σκαφών, κυρίως ιστιοπλοϊκών, δεν είδα να έχουν προκαλέσει καµία καταστροφή ή ζηµιά στο φυσικό περιβάλλον. Ο Δοκός µέχρι σήµερα είναι όµορφος και µυστηριακός και θα είναι κρίµα να βλαφτεί, οι επισκέπτες πρέπει να τον σέβονται και το κράτος, δηλ. οι δηµόσιες υπηρεσίες, ας µην επιχειρήσουν να τον «αξιοποιήσουν». Θυµάµαι και το παραθέτω σαν µάθηµα πολιτισµού, αυτό που µου έλεγε ένας Έλληνας που ήταν πολλά χρόνια διπλωµάτης στη Φιλανδία και ιστιοπλόος: Εκεί σε πολλά από τα µικρά ακατοίκητα νησιά, έχουν κατασκευαστεί µικρές προβλήτες και καταλύµατα, όπου σκάφη καταλήγουν, δένουν και χρησιµοποιούν τους χώρους για σύντοµη διαµονή και όταν φεύγουν τακτοποιούν τα πάντα όπως τα βρήκαν για να πάνε οι επόµενοι! Αυτό λέγεται «πολιτισµός» και οι άνθρωποι εκεί είναι ευτυχισµένοι, εµείς κάποτε µαθαίναµε τους άλλους πολιτισµό, αλλά δυστυχώς τον ξεχάσαµε, αλλά ποτέ δεν είναι αργά να τον θυµηθούµε, θα µας απαλλάξει σε µεγάλο βαθµό από την κακοµοιριά και το άγχος. Στον Δοκό σήµερα ζουν µόνιµα µόνο δύο γυναίκες, η Ειρήνη και Μαρία Ντούσκου, µάνα και κόρη, η µία στα 90 και η άλλη γύρο στα 65. Μένουν πάνω από τον Άγιο Νικόλαο, κοντά στην αρχαία ακρόπολη και είναι σε µεγάλο βαθµό αυτάρκεις, έχουν ρεύµα από ηλιακά πάνελς, γεννήτρια για να βγάζουν νερό από γεώτρηση, κοτόπουλα και κατσίκες για γάλα και τυρί, ενώ κάποιοι ψαράδες τους πηγαίνουν ψάρια και πληρώνονται µε τυρί! Όταν αυτές φύγουν, το νησί θα µείνει µόνο και θα ανοίξει η όρεξη για «αξιοποίηση»! Αν υπάρχουν ιστιοπλόοι που δεν έχουν αγκυροβολήσει στον Δοκό, είναι καλό να το κάνουν, ας βρουν κάποιες αυγουστιάτικες µέρες να πάνε, θα χαρούν την καθαρή θάλασσα και την ηρεµία της νύχτας, είναι δε σχεδόν βέβαιο ότι θα ακούσουν τη νύχτα και το παράπονο του γκιώνη! Τον Δοκό που είναι από τους λίγους τελευταίους µικρούς παραδείσους που υπάρχουν ακόµα και µάλιστα τόσο κοντά στην Αθήνα, όσο είναι καιρός φροντίστε να τον γνωρίσετε, όσοι φυσικά προτιµάτε τη φύση, την ησυχία, τη γοητεία που αποπνέει και την πεντακάθαρη θάλασσα.
