Το 1999 μία ομάδα φίλων τους οποίους έδενε το κοινό ενδιαφέρον και η αγάπη για τα ξύλινα παραδοσιακά σκάφη αποφάσισαν να ιδρύσουν τον Όμιλο Φίλων των Παραδοσιακών Σκαφών που με την πάροδο του χρόνου και την αύξηση των μελών μετατράπηκε σε Σύνδεσμο.
Για τον παραπάνω σκοπό ο Σύνδεσμος οργανώνει διάφορες δράσεις ώστε να διαδώσει το πρόβλημα στον υπόλοιπο κόσμο. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν ετήσια ναυτικά σαλόνια σε διαφορετικά μέρη της χώρας, ημερίδες, εικαστικές εκθέσεις, και ενημερωτικά άρθρα μέσω του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου. Εκδίδει κάθε χρόνο βιβλίο με φωτογραφικό υλικό όπου συμπεριλαμβάνονται τα αξιολογότερα υπάρχοντα παραδοσιακά σκάφη αλλά και αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες διαφόρων ναυπηγείων και ταρσανάδων από την επικράτεια. Συμπεριλαμβάνονται και ωραία αλιευτικά απ’ όσα δεν έχουν ακόμα καταστραφεί.
Αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας και του πολιτισμού μας αποτελεί το παραδοσιακό ξύλινο σκάφος, το καΐκι. Βασικός εποικιστικός παράγοντας των νησιών και των παράκτιων περιοχών από την εποχή που δεν υπήρχαν άλλα μεταφορικά μέσα αλλά ούτε καν δρόμοι. Οι διάφοροι τύποι των καϊκιών μας εξυπηρέτησαν και εξυπηρετούν όλες τις ανάγκες επιβίωσης και πολιτισμού. Τα ”περάματα” εκτελούσαν τις μεταφορές κάθε είδους φορτίων από τον καιρό που κινούντο με πανιά. Τα ”καραβόσκαρα” μετέφεραν επιβάτες, ζώα, ζωοτροφές και άλλα φορτία. Τα ευέλικτα ”τρεχαντήρια” επιδίδονταν σε κάθε είδους αλιευτικές δραστηριότητες. Οι ”μπότηδες” και οι ”βαρκαλάδες” ήταν τοπικές ευκαιρίες για διάφορες εργασίες, από το να ξεφορτώνουν τα μεγαλύτερα καΐκια και να μεταφέρουν τους επιβάτες και τα φορτία τους στο λιμάνι ως και να εξυπηρετούν καθημερινά τις τοπικές μεταφορές, αλλά και να συνδέουν κοντινά μεταξύ τους νησιά όπως και τα νησιά με τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές και λιμάνια. Πολλοί άλλοι τύποι καϊκιών συντέλεσαν στην ανάπτυξη και διατήρηση της πολιτιστικής μας υπεροχής αλλά και στην επικράτηση των Ελλήνων στις θαλάσσιες μεταφορές και διακινήσεις. Έσπασαν τα όρια μεταξύ της δικής μας θάλασσας και της ξένης. Τα καΐκια έκαναν όλες τις θάλασσες του κόσμου ‘’ένα κράτος’’. Το όργωσαν κυριολεκτικά από άκρη σε άκρη και κυριάρχησαν σε αυτό. Τώρα ίσως ο ρόλος των καϊκιών να μην είναι εμπορικός αλλά παραμένει αλιευτικός και κυρίως τουριστικός.
Για όλα όσα αναφέρω παραπάνω πρωταρχικό ρόλο έπαιξε το πανί σαν μέσο πρόωσης. Η βάση και η αρχή της ιστιοπλοΐας. Η μετακίνηση, η αποστολή, οι θαλάσσιες μεταφορές και το εμπόριο καθιερώθηκαν και επιβλήθηκαν από τα ξύλινα ιστιοφόρα που με τα πανιά τους κυριαρχούσαν στα πελάγη και τις θάλασσες όλου του κόσμου. Ο ανταγωνισμός αυτών των μεταφορών απέφερε τη θεαματική εξέλιξη της ιστιοφορίας με κύριο σκοπό την επίτευξη ταχύτερων προσεγγίσεων μεταξύ των λιμένων φόρτωσης και εκφόρτωσης. Να και η αρχή των ιστιοπλοϊκών αγώνων ανοικτής θαλάσσης η οποία είναι αλληλένδετη με τα καΐκια.
Πολλά τα επαγγέλματα που συντήρησε το καΐκι και υποχρέωση μας είναι να τα ενισχύουμε συνεχώς. Στα καρνάγια και ταρσανάδες, απασχολούνται καλαφάτες, καραβομαραγκοί, ιστιοράφοι, αρμαδόροι και πάνω στα καράβια, άλλοι ικανοί θαλασσινοί: ναυτίλοι, λοστρόμοι και τεχνίτες των σχοινιών, των πανιών και του ξύλου. Πολλά από αυτά τα επαγγέλματα απειλούνται γιατί λίγα καΐκια ναυπηγούνται πλέον.
Ότι απόμεινε από αυτήν την τέχνη και τη ζωή των καϊκιών προσπαθούμε σήμερα να μεταδώσουμε στις νεότερες γενεές. Βασικοί υποστηριχτές των δράσεων του Συνδέσμου είναι οι φίλοι της παράδοσης και όσοι μάχονται για την προστασία του περιβάλλοντος, γιατί τα ξύλινα σκάφη είναι φιλικά προς το θαλάσσιο οικοσύστημα. Συνεργάτες είναι οι Ναυτικοί Όμιλοι, τα Ναυτικά Μουσεία και τα καρνάγια από όπου αντλούνται και ανταλλάσσονται πληροφορίες και τακτικά γίνονται προσπάθειες κοινών εκδηλώσεων. Χρειάζονται όμως και άλλοι σύμμαχοι: ο Τύπος, οι χορηγοί και τα σχολεία ώστε να κρατηθεί η παράδοση ζωντανή και να μην χαθούν τα καΐκια που τόσο ομορφαίνουν την ελληνική θάλασσα.
Ο Σύνδεσμος μας συμμετείχε και εξακολουθεί να εισηγείται στα αρμόδια Υπουργεία νομοθετικές παρεμβάσεις για τη διάσωση, συντήρηση και επιβίωση των παραδοσιακών και των ελάχιστα πλέον εναπομεινάντων καρνάγιων. Με τις ενέργειες του αυτές προσπαθεί να κληροδοτήσει στις επόμενες γενιές ζωντανές τις αναμνήσεις της διαδοχικής πορείας της ζωής των καϊκιών μας, την ηλεκτρονική μουσειακή και ιστορική καταγραφή τους, ώστε όταν δεν θα υπάρχουν σε μερικά χρόνια πια τα ξύλινα παραδοσιακά ελληνικά σκάφη και τα πατροπαράδοτα μας καρνάγια, να τα συναντάμε είτε σε πλωτά μουσεία παραδοσιακών σκαφών, είτε σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, αφού είναι γνωστό ότι η Ελλάδα υποτιμά και στη συνέχεια ‘σκοτώνει’ τα παιδιά της, την ιστορία της και την παράδοση. Ο “Ελληνικός Σύνδεσμος Παραδοσιακών Σκαφών” πορεύεται συνεχώς στοχεύοντας στα ανωτέρω, φιλοδοξεί δε «όλοι μαζί» να αναζητήσουμε, να βρούμε και να υλοποιήσουμε την ιστορική καταγραφή και τη μουσειακή παρουσία της μοναδικής χειροποίητης ξυλοναυπηγικής μας παράδοσης.
Ζητάμε από τη δημόσια διοίκηση να πράξει το καθήκον της, η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι συνοδοιπόρος μας και οι φίλοι της ξυλοναυπηγικής παράδοσης να βοηθήσουν αναμεταδίδοντας προς κάθε κατεύθυνση την αναγκαιότητα ανασύστασης και συνέχισης των προσπαθειών μας στη διάσωση, συντήρηση και ενεργό ναυσιπλοΐα των ξύλινων παραδοσιακών μας σκαφών.
Ο Σύνδεσμος έχει 160 μέλη.
77 μέλη έχουν σκάφος, εκ των οποίων τα 60 είναι παραδοσιακά.
